Gluten Herkes İçin Zararlı mı?

Glutenli besinler zararlı mı, değil mi? Günümüzde sıkça tartışılan konulardan bir tanesi de bu. Birçok kimsenin zehir olarak gördüğü gluten aslında nedir? Gluten free ne demektir? Glutenli besinler hangileridir? Hep birlikte tüm bu soruların cevaplarına göz atalım.

Gluten ve Gluten Free Ne Demek?

Gluten, en çok buğdayda bulunmakla birlikte; çavdar, arpa, yulaf gibi bazı tahılların içerisinde de bulunan bir proteindir. Hamurun elastik yapısını kazanmasında ve kabarmasında rol oynar. Ayrıca, besinlerin raf ömürlerini uzatarak çabuk bayatlamasını da önler. Günümüzde, glutenli besinler hakkında hangi durumlarda yararlı ve zararlı şeklinde birtakım araştırmalar yapılmıştır. Araştırmalar sonucu çölyak hastalığına sahip ve glutene duyarlılığı bulunan kişilerde glutenin oldukça zararlı olduğu ortaya çıkmıştır.

Gluten free, ifadesini ürünler üzerinde gördüğümüzde bahsi geçen ürünlerin glutensiz ürünler olduğunu anlayabiliriz. Bu maddeye intoleransı bulunan, duyarlı kimseler gluten free ürünleri tercih etmelidirler.

Önemli Bir Konu: Gluten Herkes İçin Zararlı mı?

Dünya üzerinde birçok insan çölyak hastalığına sahip ya da çölyak hastası olmasa da glutene duyarlı bir bünyeye sahip olabiliyor. Çölyak hastası olan bireyler için glutenli besinler tüketmek ciddi sağlık problemlerine yol açıyor. Çölyak hastalığı, ince bağırsak rahatsızlığıdır ve bu hastalıkta glutene karşı aşırı duyarlılık söz konusudur, vücut gluteni yabancı bir madde olarak algılayıp aşırı reaksiyon verir. Bu durum sonucunda da ishal, karın ağrısı, şişkinlik, bağırsak iltihapları, kemik erimesi, kansızlık, hatta bağırsak tümörlerine kadar ciddi sorunlar görülebilir.

Bir de çölyak hastası olmasa da glutene duyarlı insanlar bulunuyor. Bu tip kimselerde de glutene bağlı şişkinlik, hazımsızlık, karın ağrısı, irritabl bağırsak sendromu gibi bağırsak rahatsızlıkları görülebiliyor. 

Tüm bu bilgiler ışığında hassasiyeti bulunan kişiler için glutenli besinlerin zararlı olduğunu söyleyebiliriz. Peki, glutene hassasiyeti bulunmayan kimseler için de bu besinler zararlı mı? Herkes gluten free ibareli ürünleri mi tüketmeli? Bu soruya  Harvard Medical School'da tıp profesörü olan Dr. Leffler'in cevabı şu şekilde:

"Glutene duyarlı olan kimseler için gluten free yani glutensiz beslenme tarzı gereklidir, ancak diğer insanlar için gluten free beslenme tarzı pek de anlamlı olmayacaktır. Üstelik glutensiz ürünler, normal ürünlere göre çok daha fazla pahalıdır, bu da boşa para harcamak anlamına gelir."

Glutensiz diyet uygulayanlar vitamin takviyesi almalıdır. Bu şekilde beslenenler sıkı diyetlerinden dolayı D vitamini, B12 vitamini ve folik asit, demir, çinko, magnezyum ve kalsiyum gibi bazı minerallerden yoksun kalabilirler. Vücut için eksik kalan vitamin ve mineralleri tamamlamak için ise yağsız etler, az yağlı süt ürünleri, sebzeler, meyveler, bütün glutensiz tahıllar ve sağlıklı yağlar gibi doğal besinlerden ya da multivitamin takviyelerinden faydalanabilirler.

Gluten İçeren Besinler Hangileridir?

Glutenli ürünleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Buğday türevleri (Siyez, Spelt,Tritikale, Kamut, vb)
• Buğday ürünleri (Bulgur, makarna, kuskus, irmik, şehriye..vb)
• Arpa
• Malt
• Çavdar

Ayrıca çölyak hastaları için zararlı olabilecek diğer besinler ise:

• Modifiye nişasta
• Dekstrin
• Aroma vericiler
• Hidrolize bitkisel protein
• Hidrolize sebze proteini
• Yulaf
• Soslar
• Baharatlar
• Paketli ürünler

Çölyak hastaları ve aşırı duyarlılığı bulunan kimseler kendileri için zararlı olan bu besinlerden kaçınmalı ve marketlerde alışveriş yaparken gluten free / glutensiz ibareli ürünleri tercih etmelidirler. Fakat glutenli besinler herkes için zararlı demek çok da doğru bir tabir olmayacaktır. Glutene herhangi bir hassasiyeti bulunmayan kimselerin bu ürünleri tüketmesinin zararlı olacağına dair henüz pek bir kanıt bulunamamıştır.

Kaynaklar
1. Harvard Medical School "Going gluten-free just because? Here’s what you need to know"
2. Mayo Clinic "Is a gluten-free diet healthy for someone who doesn't have celiac disease or gluten-sensitivity?"
3. T.C. Sağlık Bakanlığı "Çölyak Hastalığı"
4. Science Direct "Non coeliac gluten sensitivity – A new disease with gluten intolerance"