İster ilk kez isterseniz dördüncü kez anne olun bebeğinizin doğumundan sonraki günler, haftalar oldukça mutluluk ve heyecan verici olduğu kadar zorluklarla dolu da olabilir.
Bu yazıda, lohusalık (postpartum) depresyonu nedir, ne zaman başlar, neden olur? Lohusalık depresyonu belirtileri nelerdir, nasıl geçer, tedavisi nedir? gibi konuların cevabını bulabilirsiniz.
Lohusalık Nedir?
Doğum yapmış bir kadının doğumdan sonra yaşadığı, yaklaşık 6 haftalık dönemdir. Bu dönem, gebelik döneminde kadının metabolizmasında ve genital sisteminde oluşan değişimlerin doğum yapmadan önceki haline dönme sürecidir.
Doğum Hüznü Nedir?
Doğum hüznü, doğumdan yaklaşık 3 gün sonra meydana gelen, genellikle 1-2 hafta içinde sona eren üzüntü, korku, öfke, endişe duygularıdır. Lohusalık depresyonu ile karıştırılmaması gerekir.
Lohusalık Depresyonu Nedir?
Lohusalık depresyonu, yeni doğum yapmış bir annenin yaşam kalitesini etkileyen, doğumdan 2 hafta sonra geçmeyen doğum sonrası yoğun üzüntü, endişe, umutsuzluk duygularıdır.
Doğum hüznünden farkı: Doğum hüznü doğumdan 1-3 gün sonra meydana gelir, 1-2 hafta içerisinde son bulur; fakat lohusalık depresyonunda yaşanan yoğun üzüntü, endişe, umutsuzluk duyguları bazen daha geç ortaya çıkar, uzun süreli devam eder ve yaşanan semptomlar doğum hüznüne göre daha yoğundur.
Lohusalık depresyonu, kesinlikle karakter bozukluğu ya da zayıflık değildir. Bazen sadece doğum yapmanın bir yan etkisi olarak karşımıza çıkar. Uygun tedavi yöntemleri ile tedavi edilebilir psikolojik bir durumdur.
Ne Zaman Başlar?
Bebek sahibi olduktan sonraki 1 yıl içinde ortaya çıkabilir, ancak genellikle doğumdan yaklaşık 1-3 hafta sonra başlar.
Lohusalık Depresyonu Neden Olur?
Bu durumun oluşmasına birçok faktörün birleşimi neden olur. Bunlar:
- Hormon seviyelerindeki değişiklikler: Östrojen ve progesteron seviyeleri doğumdan sonra saatler içerisinde belirgin bir şekilde azalır. Bu değişiklikler, adet dönemlerinden önce ruh hali değişimlerini ve gerginliği tetiklediği gibi depresyonu da tetikleyebilir.
- Depresyon öyküsü: Herhangi bir zamanda depresyon geçirmiş olan - hamilelikten önce, hamilelik sırasında, sonrasında - ya da şu anda depresyon nedeniyle tedavi gören kadınlarda lohusalık depresyonu gelişme riski daha yüksektir.
- Duygusal faktörler: Planlanmamış veya istenmeyen bir hamilelik, annenin hamileliğini ve doğmamış bebeği hakkındaki hislerini etkileyebilir. Hamilelik planlandığında bile, bebek sahibi olma fikrine uyum sağlamak uzun zaman alabilir. Hastanede yatan, hastanede kalması gereken bebeklerin ebeveynleri üzgün, kızgın, suçlu hissedebilir. Bu duygular annenin öz güvenini sarsabilir ve stresle başa çıkamamasına neden olabilir.
- Yorgunluk: Pek çok kadın doğum yaptıktan sonra çok yorgun hisseder. Bir kadının normal gücünü ve enerjisini geri kazanması haftalar sürebilir. Bu durum sezaryen ile doğum yapan anneler için daha uzun sürebilir.
- Yaşam tarzı faktörleri: Annenin çevresinden ve eşinden destek görememesi, sevilen birisinin ölmesi, aileden birisinin hasta olması ya da yeni bir şehre taşınmak gibi stresli / travmatik yaşam olayları doğum sonrası depresyon riskini büyük ölçüde artırabilir.
- Ailevi Sebepler: Eşle geçimsizlik, aile içi şiddet, maddi sıkıntılar, çok fazla çocuk sahibi olmak.
Lohusalık Depresyonunun Belirtileri
Lohusalık depresyonu belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Depresif ruh hali veya şiddetli ruh hali değişiklikleri.
- Aşırı derecede ağlama nöbetleri.
- Annenin bebeğine bağlanmasında güçlük.
- Yakın çevreyle (aile, arkadaşlar vs) görüşmek istememe.
- İştahsızlık veya normalden çok daha fazla yemek yemek.
- Uyumada güçlük / uykusuzluk veya çok fazla uyumak.
- Belirgin yorgunluk veya enerji kaybı.
- Önceden zevk alınan faaliyetlere karşı ilgisizlik.
- Yoğun öfke duygusu.
- İyi bir anne olamamaktan korkma.
- Umutsuzluk.
- Değersizlik, utanç, suçluluk veya yetersizlik duyguları.
- Açıkça düşünme, konsantre olma veya karar verme yeteneğinde azalma.
- Huzursuzluk.
- Şiddetli anksiyete ve panik atak.
- Kendine veya bebeğine zarar verme korkusu.
- Tekrarlayan ölüm veya intihar düşünceleri.
Yukarıda sayılan lohusalık depresyonu belirtileri sizde de mevcutsa en kısa zamanda bir psikiyatristten destek almanız yararınıza olacaktır.
Lohusalık Depresyonu Nasıl Geçer? / Lohusalık Depresyonunun Tedavisi
Tedavi, psikoterapi veya antidepresanlarla ya da ikisinin birden uygulanması ile gerçekleştirilebilir.
Antidepresanlar anne sütüne geçebilir. Emzirmek birçok açıdan oldukça faydalıdır; bu yüzden antidepresan kullanımı annenin sağlığının sağlanması için kar / zarar oranına bakılarak uzman hekimle birlikte karar verilmesi gereken bir konudur.
Psikoterapide, sorunlar ve yaşanılanlar konuşulur buna göre sorunlarla başa çıkma yöntemleri belirlenir. Terapi süresi birkaç hafta, birkaç ay ya da daha uzun süre olabilir.
Antidepresan ve psikoterapinin yanı sıra "lohusalık depresyonu nasıl geçer" sorusunun diğer bir cevabı da yaşam tarzının yönlendirilmesi üzerinedir. Aşağıdaki yaşam tarzını benimsemek lohusa açısından oldukça faydalı olacaktır:
- Sağlıklı beslenmek. Yağlı, ağır yiyeceklerden uzak durmak, protein ve lifli yiyeceklere ağırlık vermek.
- Egzersiz yapmak, açık havada yürüyüş.
- Elinizden geldiğince dinlenmek, kendinize zaman ayırmak.
- Sosyal destek almak. Yakınlarla (akraba, arkadaş vb) zaman geçirmek, bebek bakımı konusunda güvenebileceğiniz birisinden yardım almak.
- Hobilere zaman ayırmak.
Kaynaklar
1. The American College of Obstetricians and Gynecologists. Postpartum Depression
2. Fatma Ay, Eliz Tektaş, Arife Mak, Nalan Aktay. "Postpartum Depresyon ve Etkileyen Faktörler:
2000–2017 Araştırma Sonuçları" Psikiyatri Hemşireliği Dergisi - Journal of Psychiatric Nursing 2018;9(3):147-152
3. KidsHealth. Postpartum Depression
4. Mayo Clinic. Postpartum Depression
Yorumlar
Yorum Gönder