Stres Kilo Aldırır mı? Yoksa Verdirir mi?

Psikolojik stres, insan metabolizmasını etkileyen dolayısıyla kilo dengesi doğrudan ilişkisi bulunan bir unsurdur. Durum böyle olunca akıllara gelen sorulardan bir tanesi de stres kilo aldırır mı, verdirir mi? sorusu oluyor haliyle. Bu yazıda sorunun cevabını detaylı olarak inceleyeceğiz.

Stresin Metabolizma Üzerine Etkisi Nedir?

Stres, bedenimiz ile zihnimizi harekete geçiren bir enerji kaynağı olarak tanımlanabilir. Stresli anımızda metabolizmamızda birtakım değişiklikler meydana gelir; bunlar kalp atışlarımızın hızlanması, bronşlarımızın açılması, solunumumuzun hızlanması, kan hücrelerimizin sayısında artış, sindirim sistemimizde ve hormonlarımızda görülen değişimlerdir.

Stres, böbrek üstü bezinden salgılanan kortizol, adrenalin ve noradrenalin hormonlarını etkiler. Bu hormonların stresin kilo mu aldırır, yoksa kilo mu verdirir sorunsalı üzerinde anahtar rol oynadığını söyleyebiliriz.

Stresli zamanlarda etkilenen bir diğer hormon tiroid hormonlarıdır. Nadiren de olsa stres, tiroid bezinin fazla çalışmasına sebep olabilir. Tiroid bezinin fazla çalışmasının ise kiloya etkisi bulunmaktadır.

Stres Kilo Aldırır mı? Yoksa Verdirir mi?

Akıllardaki "stres kilo aldırır mı, yoksa verdirir mi" sorusunun cevabına kilo aldırır da verdirir de diye cevap verebiliriz, bu durum kişinin özelliklerine, stresin süresine göre değişkenlik gösterir yani kişisine göre her iki durum da yaşanabilir. Stresin kiloya etkisini başlıklar halinde inceleyelim.

Stres Nasıl Kilo Aldırır?

Stres, genellikle uzun sürdüğünde, kronikleştiğinde kilo aldırır diyebiliriz. Nedenlerine maddeler halinde göz atalım.

1. Kortizol Hormonu

Kortizol, stresli olduğumuzda salınımı artan bir hormondur. Vücutta kan basıncını ve kan şekerini yükselterek enerji artışı sağlar. Bunu yaparken de vücuttaki glukojen, yağ, protein depolarını kullanır. Vücuttaki depoların hızlı yakımı söz konusu olduğunda daha çok yemek yeme ihtiyacı doğar, eğer ki özellikle bu yemek yeme ihtiyacına karbonhidrat ağırlıklı, şeker, abur cubur sağlıksız besinlerle karşılık verirsek kilo alımı kaçınılmaz olur.

Kortizol özellikle bel ve göbek çevresinde yağlanmaya sebep olur. Özellikle inatçı bel, göbek çevresi yağlanmanız varsa sebebi strese bağlı kortizol hormonu yüksekliği olabilir.

2. Yetersiz Uyku

Kortizol yüksekliği daha az ve yetersiz uyumanıza yol açabilir. Yetersiz uyku ise leptin, ghrelin hormonlarının (tokluk, açlık hormonları) dengesinde bozulmaya sebep olabilir. Böylece daha çok yemek yeme ihtiyacı doğabilir.

3. Stresle Başa Çıkma Davranışı

Kimi insan stresle başa çıkma yöntemi olarak kendisini mutlu edecek yiyeceklere yönelir. Bu durum duygusal açlık diye de nitelendirilebilir. Bu noktada kişi üzerindeki stresten biraz olsun uzaklaşma çabası ile çok ve sağlıksız yeme davranışı gösterirse maalesef istenmeyen kilolar da beraberinde gelecektir.

Stres Nasıl Kilo Verdirir?

Genellikle akut, yani kısa süreli stres kilo verdirir şeklinde tanımlanabilir. Sebepleri ise şu şekilde sıralanabilir:

1. Adrenalin, Noradrenalin Hormonları ve Sempatik Sinir Sistemi

Stres yanıtı olarak böbrek üstü bezinden salgılanan bu hormonlar bir süreliğine iştah azaltıcı rol oynar. Adrenalin ve noradrenalin vücudun savaş ya da kaç mekanizmasında yani sempatik sinir sisteminin devreye girmesi ile salgılanan hormonlardır. Stres sebebi ile savaş ya da kaç mekanizması devreye girdiğinde ise mide hareketleri ve salgıları azalma gösterir. Bu durum ise bir süre sonra hazımsızlığa, gastrit, ülser gibi mide rahatsızlıklarına yol açmakla birlikte yemek yemenin önüne geçerek kilo vermeye neden olabilir.

2. Tirod Hormonları

Stres, tiroid bezinin fazla çalışmasına, böylece tiroid hormonlarının fazla salgılanmasına yol açabilir. Tiroid hormonları vücutta metabolizmanın hızlanmasında rol oynayan hormonlardır. Metabolizma hızlandığında ise vücudun ihtiyacı olan günlük kalori besinlerle yerine koyulmazsa hızla kilo kaybetmek kaçınılmaz olur.

3. Psikolojik Etmenler

İnsan, stresli zamanlarında yoğunlaştığı konudan başka bir şey düşünmeyebilir, yemek yemeyi unutabilir, erteleyebilir.

Stres birtakım bacak, el ya da kolları sallama gibi tiklere, çok fazla düşünme ya da aşırı hareket etme davranışlarına yol açabilir. Bedensel ve zihinsel aşırı hareketlenme durumu vücutta daha fazla kalori harcanmasına sebep olarak kilo vermeye yol açabilir.

Ne Yapılmalı?

Sonuç olarak stres, belirli koşullar altında kilo aldırır da verdirir de şeklinde özetlenebilir. Tüm bu bilgilerin ışığında, stresin ekstra yemek yeme ihtiyacı doğurduğunu görebiliriz. Bu durumda yapılması gereken şey sağlıklı ve dengeli beslenmektir.

Eğer çok fazla yemek yeme ihtiyacı hissediyorsanız ve iştahınız çok açıksa sağlıklı ara öğünler tüketebilirsiniz, ara öğünlerinizde özellikle tatlı ihtiyacınızı karşılaması için meyvelerden faydalanabilirsiniz, yoğurt da ara öğün için güzel bir seçenek olabilir. Ana yemeklerinizde ise çok fazla ekmek yemekten, fast food veya fazla yağlı yiyeceklerden kaçınmalısınız. Ekmek olarak tam buğday, kepekli ekmek tercih edebilirsiniz.

Eğer iştahınız yoksa, yemek yemeyi unutuyorsanız veya çok hareketliyseniz, sağlıklı bir şekilde yediğiniz öğünleri arttırmanızda, sevdiğiniz sağlıklı olan besinlere ağırlık vermenizde, masanıza veya cep telefonunuza yemek yemeye dair ufak hatırlatıcı notlar bırakmanızda fayda var.

Kaynaklar

1. The University of New Mexico "Cortisol Connection: Tips on Managing Stress and Weight"

2. Harvard Medical School "Why stress causes people to overeat"

3. GI Society "Stress and Your Gut"